– 18 Μάϊου & 19 Μάϊου, The Box Athens, Δορυλαίου 12, Πλατεία Μαβίλη
Εγκαίνια την Παρασκευή 18 Μαϊου στις 19:30, The Box Athens.
– 15 Iουνίου – 15 Σεπτεμβρίου, Δεξίμι Art Shop, Χώρα Αστυπάλαιας
Σχεδιασμός και επιμέλεια: Γιώργος Οράτης
Συνεπιμέλεια: Δημοσθένης Αγραφιώτης
Στην έκθεση θα παρουσιαστούν έργα των καλλιτεχνών:
Francois L’Hotel, Δημοσθένη
Αγραφιώτη, Μίνου Αργυράκη, Αντώνη Βάθη, Γιάννη Βογιατζή, Μαριάννας
Κατσουλίδη, Μίλυς Μαρτιώνου, Κωνσταντινου Παπαμιχαλόπουλου, Κωνσταντίνου
Πάτσιου, Andres Rodriguez, Ολγας Σουλαχάκη, Μαρίας Χατζηγάκη, Δέσποινας
Γεωργιάδη και άλλων.
Το event της έκθεσης στο facebook.
Pulse Gallery info@the-pulse.gr
Ο Δεκάλογος του Κίτρινου
(από ΔΑ)
- Στην Pont Aven, στη Νότιο Βρετάνη της Γαλλίας,για ένα αιώνα περίπου (1850-1940) δεκάδες ζωγράφοι αποτυπώνουν και εικονίζουν τα ¨”εξωτικά” τοπία της.Το 1888, ο Paul Gauguin (Πώλ Γκωγκέν) βαδίζει στο Bois d’ Amour, δίπλα στο ποτάμι Aven και δίνει οδηγίες -με τη βοήθεια ερωτήσεων- στον Paul Sérusier: «πώς βλέπετε αυτά τα δέντρα; Είναι κίτρινα; Ε! τότε να βάλετε κίτρινο χρώμα ̇ αυτή η σκιά τη βλέπετε περισσότερο μπλε? Να τη ζωγραφίσετε με καθαρό outremer ̇ αυτά τα φύλλα των δέντρων είναι κόκκινα; Χρησιμοποιείστε vermillon». (Τη συζήτηση κατέγραψε και αποκάλυψε ο Maurice Denis πολύ πιο αργά). Έτσι, αναδύθηκε ο σημαντικός πίνακας :«Le talisman» [1].Δεν πρόκειται για την μελέτη του φωτός(ιμπρεσσιονισμός),αλλά το χρώμα θεωρείται ως αισθητική αυταξία,το σχέδιο υποχωρεί και η παράδοση των βιτρώ λανθάνει.Το ζήτημα δεν είναι η αναπαράσταση της “φύσης” αλλά η επέξεργασία της με τη βοήθεια της φαντασίας και του στοχασμού. Η σχολή του συνθετισμού (synthétisme)που επηρέασε στη συνέχεια τους Nabis,τους Fauves,τους συμβολιστές,και τελικά τον Henri Matisse και το κίνημα της αφαιρετικής τέχνης, είχε ως πρωτοεργάτες τους Paul Gaugin et Emile Bernard.
- Ο Paul Gauguin στα 1889 ζωγραφίζει τον «Κίτρινο Χριστό» [2] εμπνεόμενος από τον Εσταυρωμένο από ξύλο, που βρίσκεται στην εκκλησία του Trémalo στην Pont Aven. Το κίτρινο του νεκρού σώματος διασταυρώνεται με το κίτρινο των χωραφιών. Στο πρόσωπο του Χριστού διακρίνεται ένα είδος προσωπογραφίας του ζωγράφου. Η θεία σάρκα αποδίδεται με το κίτρινο χρώμα, όπως και τα χωράφια, και με το κόκκινο χρώμα των δέντρων, υπονοείται η περίοδος του καλοκαιριού και του θερισμού ,χωρίς να επιχειρείται η τεκμηρίωση τους. Ωστόσο, το κύριο σημείο, το ιερό της υπέρτατης θυσίας αποδίδεται με τον ίδιο τρόπο με τη γονιμότητα της γης. Το χρώμα – το κίτρινο εδώ – έρχεται να συγκεράσει τα δυο αντίθετα στοιχεία: το σώμα του Χριστού με το σώμα του πλανήτη μας.Το χρώμα ,που πια παραγεται βιομηχανικά σ’ εύχρηστη συσκευασία, δίνεται μ΄’ολη την αισθησιακή του εμβέλεια, οδηγώντας τον πίνακα σε μονοπάτια σύνθετων διερωτήσεων.
- Ο Vincet Van Gogh και ο φίλος του Paul Gauguin περιπλανήθηκαν μαζί στο νότο όπου, σε αντίθεση με το πράσινο του βορρά, το κίτρινο δεσπόζει : από το χρώμα του φεγγαριού (με τις πολλαπλές παρουσίες στον ίδιο πίνακα-Gogh) μέχρι τα ηλιοτρόπια, από τα θερισμένα χωράφια μέχρι την ισχυρή παρουσία των λουλουδιών(Gauguin)[3] Τοπία και αντικείμενα αναδύονται μέσα και από το φως και το κίτρινο χρώμα καταυγάζει την ύπαρξη τους στην πρόσληψη τους από το ανθρώπινο μάτι.
- Τόσο ο Gauguin όσο και ο Van Gogh έχουν επηρεαστεί από την Ιαπωνική τέχνη, όπως αυτή αποτυπώνεται στις ξυλογραφίες (ukiyo-e) και τα κεραμικά. Ο ιαπωνισμός οδήγησε σε νέα χρήση των χρωμάτων, του σχεδίου, της προοπτικής και της θεματολογικής σκηνοθεσίας των πινάκων_ le japonèisme (19ος – 20ος αιώνας). Το πιο σημαντικό ίσως, θα ήταν να λεχθεί ότι στην ιαπωνική γλώσσα οι λέξεις που χρησιμοποιούνται για τα χρώματα παραπέμπουν σε χρωματικές υποστάσεις προιόντων της φύσης (φρούτα, φύλλα κ.λπ.) σε ορισμένες εποχές του χρόνου. Έτσι, ένα γεύμα στην Ιαπωνία δίνεται πριν απ’ όλα σε μια απόλαυση μέσω του βλέμματος̇, το οποίο όπως διατρέχει τα εδέσματα, προετοιμάζει την απόλαυση που θα προκύψει από τη γεύση. Στη χώρα του ανατέλλοντος ήλιου, το κίτρινο χρώμα συνδέεται με το κίτρινο των χρυσανθέμων. (χρώμα στα γιαπωνέζικα : iro, κίτρινο χρώμα : ki-iro, δυστυχώς δεν είναι σαφής η απαρχή αυτής της λέξεως).
- Οι Βρετόνοι δεν ξεχωρίζουν το πράσινο από το μπλε. Οι Γιαπωνέζοι επίσης χρησιμοποιούν χωρίς διάκριση τις λέξεις : «μπλε» και «πράσινο». Ο ζωγράφος Georges Lacombe ζωγραφίζει -καλοκαίρι του 1892 στη Βρετάνη- ένα πίνακα όπου το κίτρινο κυριαρχεί σε αντίθεση με το μαύρο – το κίτρινο αποδίδει (και αποδίδεται στη ) θάλασσα, και το μαύρο της κατατομής των βράχων, για να συνθέσουν ένα θαλασσινό τοπίο , όπου το υπερβατικό αναδύεται μέσα από το απτά αισθητό [4].
- Οι γιαπωνέζοι ζωγραφίζουν τον ήλιο κόκκινο και όχι κίτρινο. Το κίτρινο χρώμα, συμπαραδηλώνει τις ηλιαχτίδες και τη φύση. Στην ανατολική Ιαπωνία θεωρείται ως ιερό χρώμα, ενώ στην δυτική ως χρώμα της προδοσίας. Η σημειολογία του χρώματος είναι πολιτιστικά εξαρτώμενη!
- Στη διάρκεια του ναζισμού το κίτρινο αστέρι σημείωνε τους Εβραίους. Αν και στη Γερμανία το «κίτρινο» παραπέμπει στη ζήλεια.Ενώ, στην Κίνα είναι το χρώμα της πορνογραφίας. Μολοταύτα στην ιαπωνική παράδοση το κίτρινο συνδυάζεται με το θάρρος, τον πλούτο και την εκζήτηση. Εξάλλου, τα κίτρινα χρυσάνθεμα αντιπροσωπεύουν και την αυτοκρατορική οικογένεια.
- Το κίτρινο, πληροφορούν οι φυσιολόγοι, είναι το χρώμα που διακρίνεται μια μεγαλύτερη ένταση και ακρίβεια από το ανθρώπινο μάτι. Έτσι, τα ταξί τα κάνουν κίτρινα για να διακρίνονται με ευκολία ̇ το κίτρινο χρώμα χρησιμοποιείται για να δοθούν οι προειδοποιήσεις για κίνδυνο (συνήθως μαζί με το μαύρο) ̇ το κίτρινο χρησιμοποιείται για να σημειώσεις(χαρτώεσ ή ψηφιακές), υπογραμμίσεις…ένα χρώμα υπηρέτης για όλες τις μικρές ανάγκες της καθημερινής ζωής.
- “Henri Roché.A la gerbe Pastels et couleurs pour les artistes”,εργαστήριο παραγωγής ξηρών παστέλ χρωμάτων από το 1720.Στους τρεις αιώνες 1200 χρώματα με φυτικές χρωστικές από όλα μέρη του κόσμου.Για το κίτρινο υπάρχουν 300 αποχρώσεις.Το πιο ακριβό παστέλ της συλλογής, ένα κίτρινο που παράγεται με την επεξεργασία μιας ρίζας από την Ινδονησία.(Στα τέλη του 1990 , η οικογένεια δεν είχε άμεσους απογόνους,η μυστική τεχνογνωσία αιώνων κινδυνευε να χαθεί.Φίλος από την Νέα Υόρκη με συμβούλεψε να πάω στο Παρίσι να αγοράσω ένα από τα λίγα τελευταία κουτιά_τελικά απόκτησα δυο κουτιά, σχεδόν τα εναπομείναντα στα άδεια ράφια του άλλοτε κραταιού καταστήματος-ναού των παστέλ).Ο Degas,o Sisley κ.ά συνήθιζαν να αγοράζουν τα μαγικά ραβδάκια από αθτό το εργαστήριο. Η παραγωγή ξανάρχισε , καθώς μια μακρινή συγγενής ανέλαβε να αναβιώσει την παρολίγο χαμένη παράδοση.(https://www.lamaisondupastel.com/history.php ).Μάλιστα τώρα, προσφέρουν 1201 χρώματα !
- Οι κινέζοι ποιητές συνήθιζαν να γράφουν ποιήματα μ’ αναφορά σε πίνακες – τοπία, («σκηνές με νερό και πέτρες»,σύμφωνα με τη κινεζική ορολογία) και στα οποία χρησιμοποιούσαν ιδεογράμματα σε σχέση με τα χρώματα των εικόνων. Όταν τα ποιήματα μεταφράζονται σε άλλη γλώσσα, ένα πρόβλημα αναδύεται: η κατονομασία των χρωμάτων από τους κινέζους ποιητές,και η κατονομασία των χρωμάτων στη γλώσσα υποδοχής δεν συμπίπτουν, αντίθετα αποκλίνουν ή διαφέρουν και δημιουργούν εν τέλει σύγχιση και ασάφειες.Το αμετάφραστο των χρωμάτων σε λέξεις ακολουθείται απο το αμετάφραστο ανάμεσα στις γλώσσες. Σ’ αυτό το πνεύμα, σε κάθε γλώσσα τα χρώματα αναγνωρίζονται, διαχωρίζονται και ονομάζονται με ιδιαίτερο τρόπο, χωρίς να υπάρχει εγγύηση για αντιστοιχίες και ισοδυναμίες όταν συγκρίνονται οι γλώσσες μεταξύ τους. Αυτό το γλωσσικό ασυμβίβαστο καταδεικνύει τη μη αναγνώσιμη και τη αναγωγίσιμη υλικότητα του χρώματος στο πεδίο των νοημάτων,καλλιεργεί την ανάγκη μιας ποιητικής προσέγγισης του χρώματος (τόσο μέσα στην ίδια πολιτιστική επικράτεια, όσο και μεταξύ των διαφορετικών πολιτιστικών επικρατειών), και υπογραμίζει την εκρηκτικά αισθησιακή παρουσία του χρώματος.
Δημοσθένης Αγραφιώτης
ποιητής, καλλιτέχνης διαμέσων
- Paul Sérurier, “Le talisman. L’ Aven au Bois d’ Amour”, 10/1988, Λάδι σε ξύλο, 27 Χ 21,5 , Musée d’ Orsay, Paris, France.
- Paul Gauguin, “Le Christ jaune”, 1989 ̇ Λάδι σε καμβά, 92 Χ 73, Albright Knox Art Gallery, Buffalo, USA.
- Paul Gauguin, ”Le paysage d’Arles”,1888, Λάδι σε καμβα, 60×80,Museum, Stockholm.
- Georges Lacombe (1868 – 1916), “La mer jaune, Camaret”, (1892), Musé des beaux arts de Brest, France – Bretagne.