Συμμετοχή στην Ημερίδα “Οικιστική” | Αθήνα 14/12/2018

Στην ημερίδα «Οικιστική» , αφιερωμένη στην κληρονομιά του Κωνσταντίνου Δοξιάδη, του αξέχαστου φίλου Παναγή Ψωμόπουλου, του Γιάννη Παπαϊωάννου
καθώς και όσων σφράγισαν το διεθνή διάλογο για την παιδεία και την επιστήμη του σχεδιασμού του κτισμένου χώρου, 
θα συμμετάσχει ο Δημοσθένης Αγραφιώτης,
με την εισήγησή του «Πρωτοπορεία, παραναγνώριση. Ορόσημα απ’ την περιπέτεια της Οικιστικής»
καθώς και με μια  σύστοιχη επιτέλεση – demonstr@ction.
1η συνεδρία   , 12.00-13.30
 
Παρασκευή 14 Δεκεμβρίου, 
12:00 – 21:00
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ –  Στουρνάρη & Πατησίων 42 
Κτίριο Αβέρωφ / Αίθουσα “Καυταντζόγλου”
 
Η ημερίδα θα σημάνει την έναρξη της της ομωνύμης έκθεσης, που θα πραγματοποιηθεί στον ίδιο χώρο 14 – 21/12/2018
20181206_EKISTICS_poster

” Πρωτοπορία, παραναγνώριση. Ορόσημα από την περιπέτεια της Οικιστικής”

Η ανάδυση της Οικιστικής  ως επιστήμης των ανθρώπινων οικισμών και του “Ekistics” ως περιοδικού στην υπηρεσία της  πρώτης αποτελεί το αντικείμενο πολλαπλών ερευνητικών προσεγγίσεων . Aπό την  Πολεοδομία  μέχρι την Πολιτιστική Ιστορία των πόλεων, από την Κοινωνιολογία ή  Γεωγραφία των άστεων μέχρι την Κοινωνική Ψυχολογία του δομημένου χώρου [1]. Από το προηγούμενο φάσμα των επιστημονικών θεωρήσεων επιλέγεται η ανάλυση που επικεντρώνεται στο φαινόμενο της πρωτοπορίας, όπου και όταν αυτή εμφανίζεται με σαφήνεια και ευκρίνεια, δηλαδή στην επικράτεια της επιστημονικής γνώσης, της τεχνολογικής καινοτομίας, της καλλιτεχνικής πράξης, της λογοτεχνίας κ.ά.

Με τον όρο  πρωτοπορία εννοείται η κατάσταση  ριζοσπαστικής μεταβολής και ασυνέχειας σ’ ένα πεδίο συλλογικής δράσης, όπου ανελίσσονται συγκρούσεις για την κατάκτηση κυρίαρχης θέσης σε μια ορισμένη χρονική περίοδο. Αν  θεωρηθεί ότι το πεδίο του σχεδιασμού των ανθρωπίνων οικισμών μετά τον ΙΙ Παγκόσμιο πόλεμο μορφοποιείται και σε εθνικό  και σε διεθνές επίπεδο, τότε η Οικιστική εμφανίζεται ως ισχυρός πρωταγωνιστής σ’ ένα πλέγμα  συνεργασιών και αντιπαλοτήτων. Σ ‘αυτό το πνεύμα, ερωτήματα της ακόλουθης μορφής εμφανίζονται έγκυρα αν όχι εύλογα: Ποια ήταν τα ουσιαστικά  χαρακτηριστικά  της Οικιστικής  ως πρωτοπορίας? Ήταν η Οικιστική δυική “πρωτοποριακή” σ’ εθνικό επίπεδο και διαφορετικής εκδοχής “πρωτοποριακή” σε διεθνές επίπεδο; Συνακόλουθα, πώς λειτούργησε  η παραναγνώριση [1] ,  η δυσκολία πρόσληψης και υποδοχής  της Οικιστικής? Πώς εντέλει επηρεάστηκε η κατάληψη της δεσπόζουσας  θέσης της? Ποιός ήταν ο ρόλος  του περιοδικού “Ekistics” σε σχέση με τους πολλαπλούς ανταγωνισμούς? Πώς η στρατηγική του θεμελιωτή της Οικιστικής, Κωνσταντίνου Δοξιάδη, καθόρισε τη φύση της πρωτοπορίας της? Πώς ο Παναγής Ψωμόπουλος συνέβαλε στις πολλαπλές δράσεις για την πραγμάτωση της  εύρωστης καινοτομίας της Οικιστικής ?

Τα προαναφερόμενα ερωτήματα που δεν είναι προφανώς δυνατόν να απαντηθούν με την απαιτούμενη πληρότητα, προϋποθέτουν και στηρίζονται σ ’έναν επιστημολογικό καμβά τον οποίον απαρτίζουν η κοινωνιολογία της καινοτομίας και η πολιτιστική κοινωνιολογία της πρωτοπορίας [2].

Σ’ αυτό το πνεύμα, θα επικεντρωθούμε στην εικονογράφηση των ορόσημων που συνδέονται όχι τόσο με την ανάδυση της Οικιστικής, αλλά με την εμβέλεια της ως προσέγγισης και ως εργαλείου ανάλυσης και δράσης μετά το θάνατο του ιδρυτού της. Πιο συγκεκριμένα θα χρησιμοποιηθούν δυο καταστάσεις: Όπου ο Παναγής Ψωμόπουλος είχε την ευκαιρία να δείξει πως η Οικιστική μπορεί να συνεισφέρει σε σύγχρονα προτάγματα πολεοδομίας – κρατώντας το καινοτομικό της δυναμικό. Καθώς και πώς η Οικιστική κατόρθωσε να δημιουργήσει μια παράδοση ή να εξασφαλίσει τη συνέχιση μιας σχολής σκέψης κι επιστημονικής θεώρησης – ξεπερνώντας το ζήτημα της παραναγνώρισης στον ελληνικό κοινωνικό ορίζοντα.

Η πρώτη κατάσταση σχετίζεται με το έργο «Sustainable Urban Living in the Coming Decades” του προγράμματος VALUE-II, της ΧΙΙΙ Διεύθυνσης της Ευρωπαικής Επιτροπής(1994) [3]. Η δεύτερη κατάσταση σχετίζεται με την συνάντηση-συνέλευση της World Society for Ekistics(WSE) στην Pune των Ινδιών(11/2010). Οι δυο προηγούμενες συλλογικές δράσεις υποδεικνύουν τη ανανεωτική δύναμη της Οικιστικής και καινοτομική προσαρμογή της και παράλληλα τη διαφορική υποδοχή της σε πλανητικό επίπεδο. Ταυτόχρονα, σκιαγραφείται η πολυδιάστατη εμπλοκή του Παναγή Ψωμόπουλου τόσο στη διαμόρφωση όσο και στην μακροημέρευση της Οικιστικής – Ekistics ως επιστήμης των ανθρωπίνων οικισμών και ως σύστοιχης περιοδικής έκδοσης.

****

1. Δ. Αγραφιώτης ,“Παραναγνώριση. Τέσσερα δοκίμια για τον Κ.Α. Δοξιάδη” , Συνάψεις, Αθήνα,2010.
2. B.Joyeux-Prunel, “Les avant-gardes artistiques 1848-1919 & 1918 – 1945. Une histoire transnationale”,2 Volumes, folio/histoire-Gallimard, Paris, 2015 & 2017.
3. D.Agrafiotis, J.Efremidis, G.Koulierakis, A.Maina, O.Metallinou, N.Paschali, P.Psomopoulos, D.Vagianou-Angelaki, “Sustainable Urban Living in the Coming Decades”, Programme VALUE II, CEU XIII – D- 2, Report on 2nd Local Workshop
Meeting Corfu, 1994. (Dept . of Sociology/National School of Public Health).

Δημοσθένης Αγραφιώτης
Ομότιμος Καθηγητής  Κοινωνιολογίας ΕΣΔΥ