2009 | Αθήνα, Πάτρα

ως, ανά


Μουσική: Δημήτρης Καμαρωτός, Κόντρα-μπάσο: Βασίλης Παπαβασιλείου

«Για μια επιτελεστική ποιητική»

1. Το «μοντέρνο» ως ουδέτερο υπονοεί ότι υπάρχει «ουσία» και «σίγουρη περιχάραξη» στη σχέση με το σημαίνον «μοντέρνο»;

2. Στο βιβλίο μου «Η Νεοτερικότητα, αναπαράσταση» έχουν καταγραφεί πάνω από 20 εκφράσεις σχετικά με το «μοντέρνο», όπως νεοτερικό, μοδέρνο, νεοτεριστικό, μοντερνιστικό κ.ά.

3. Η επέλαση του «post – modern» συνέτεινε στη γενικευμένη σύγχυση.

4. Τα τελευταία χρόνια η χρήση της νεοτερικότητας (modernity (é)) ως λέξης -βαλίτσας, ως τέχνασμα για να μην χρησιμοποιηθεί ο όρος «Καπιταλισμός» ή «Καπιταλιστική Κοινωνία» προσέθεσε μια εννοιολογική χαλαρότητα.

5. Η προβληματική για την νεοτερικότητα στο όνομα της ποίησης και της τέχνης, είναι εξαιρετικά πολύπλοκη και κυρίως έχει ένα ιστορικό βάρος, ιδιαίτερα δυσβάστακτο για γρήγορες ή «σβέλτες» προσεγγίσεις.

6. Κάποιες διευκρινίσεις (σχεδόν βαθμού μηδέν) είναι απαραίτητες για την αποφυγή χονδροειδών παρεξηγήσεων, στο πεδίο των ποιημάτων και καλλιτεχνημάτων.

  • «Τι είναι το ποίημα» και όχι το «ωραίο στην ποίηση» ή στην «τέχνη» γίνεται το κέντρο του ενδιαφέροντος.
  • Αποφυγή αναφορών στην «ποίηση» και επικέντρωση στην επεξεργασία και μορφο-ποίηση των ποιημάτων.
  • Η διαίρεση μεταξύ της «τέχνης» και της «ποίησης» και η καλλιέργεια, των ειδών δίνει τη θέση της σε υβριδικές μορφές, σε διεπιφανειακές καινοτομίες.
  • Εργασία στα όρια των καλλιτεχνικών πρακτικών, με τα όρια και πέρα από τα όρια.
  • Το πρωτογωνικό / αρχέγονο / πρωταρχικό σε πλήρη ισοδυναμία με το συμβαίνον ή (ενδυνάμει) μελλοντικό.

7. Η performance επιτέλεση ως «τέχνη» και ποίηση και η τέχνη ως «επιτέλεση»;

8. Εάν συμβατικά συνδεθούν οι απαρχές της επιτέλεσης με τους φουτουριστές – με μιαν άλλη προσέγγιση ο Εμπεδοκλής ήταν ο πρώτος επιτελεστής – η επιτέλεση θα επανακινήσει, θα συνδιαλλαγεί και θα συνδεθεί με όλα τα ριζοσπαστικά καλλιτεχνικά ρεύματα (νταντά, σουρεαλισμός, εννοιολογική τέχνη, νέο-νταντά, fluxus κ.ά.) και θα διεκδικήσει έτσι μια ιδιότυπη παρουσία στα καλλιτεχνικά δρώμενα, κυρίως για την ικανότητα ανανέωσης και αέναης δημιουργικότητας που τη χαρακτηρίζει.

9. Η performance – επιτέλεση, πέρα από την πολιτική της εμβέλεια, δοκιμάζει και δοκιμάζεται στα σύνορα των καλλιτεχνικών εκφράσεων. Είτε γίνεται σε ανοιχτό ή σε κλειστό χώρο, είτε είναι ατομική ή συμμετοχική, με αρχαϊκή ή με σύγχρονη τεχνική υποστήριξη, σε θεσμούς ή έξω από θεσμούς, με μικρό ή μεγάλο κοινό, αποτελεί μια προνομιούχα στιγμή. Και αυτό γιατί λειτουργεί σαν ευκαιρία πυκνής ανταλλαγής ενέργειας ανάμεσα στον καλλιτέχνη, ή τους καλλιτέχνες και το κοινό, σε ειδικές συνθήκες χρόνου και χώρου, πάντα όμως με την παρουσία και την πρωτοβουλία του performer – επιτελεστή. Σε αυτό το πνεύμα, η επιτέλεση αναδεικνύεται ως ένα πεδίο δοκιμής της επικοινωνίας, της αλληλόδρασης και εν τέλει της ίδιας της «τέχνης». Όντας στο σταυροδρόμι των καλλιτεχνικών καθεστώτων, χωρίς να αγνοεί την (προι) στορία των καλλιτεχνικών ρευμάτων, τα (ανα)συνθέτει χωρίς να έχει την ανάγκη να καταφύγει σε μια ορθοδοξία ή σε δοξασίες για την «Τέχνη». Οι στρατηγικές των επιτελεστών είναι εύπλαστες και σε διαρκή αναθεώρηση, δίνοντας στις επιτελέσεις το προνόμιο μιας «μυητικής» διαδικασίας (για τους συμμετέχοντες) σχετικά με την υπόσταση των πραγμάτων και την (απαραίτητη) αβεβαιότητα των τρόπων προσέγγισής τους.

10. Επιτελεστική ποίηση.

(i) οδηγεί σε ποιήματα που η πρώτη ύλη τους είναι οι λέξεις, οι ήχοι, οι εικόνες (κινητές και ακίνητες), οι χειρονομίες, οι κινήσεις, οι πρακτικές, το σώμα…

(ii) Ωθεί σε ποιήματα που το υλικό τους στήριγμα είναι

– το χαρτί, το βιβλίο, η οθόνη, ο τοίχος, ο φυσικός χώρος, ο φτιαγμένος χώρος, η πέτρα…

  • Ο χρόνος εμπλοκής του ποιήματος ο χρόνος σε σχέση με το ποίημα δεν είναι μόνο γραμμικός, αλλά πολυδιάστατος αποτελεί όχι μόνο μια «υλική» προϋπόθεση αλλά και στοιχείο δόμησης και εν-πραγμάτωσης της ποιητικής διεργασίας.
  • Ο τρόπος πρόσληψης του ποιήματος είναι χωρίς προκαθορισμένες προδιαγραφές – κάθε κατάσταση (χώρος και στιγμή) αποτελεί μια ευκαιρία ανάδυσης της ποιητικής εμπειρίας – ως σωματικού, συγκινησιακού διανοητικού «συμβεβηκότος» με όλες τις κοινωνικο-πολιτιστικές συνάφειες.