Νοέμβριος 2017

Δέσμευση ή γιορτάζοντας το εδώ και τώρα


δέσμευση

ή

το ηθικό ζήτημα της καλλιτεχνικής πράξης

το ζήτημα της ευθύνης του καλλιτέχνη

το ζήτημα της κοινωνικο-πολιτιστικής σημασίας της ποιητικής-επιτελεστικής δράσης.

Οι παραπάνω τρεις εκδοχές αναφέρονται

στην κοινότητα                    την ανθρωπότητα

την κοινωνία                          το ανθρώπινο είδος

την πατρίδα                                (εντέλει) τον εαυτό;

Προσανατολίζονται στο παρόν, το μέλλον, ή το μέλλον του μέλλοντος;

Ο καλλιτέχνης είναι ένα ιδιαίτερο είδος πολίτη; Απολαμβάνει μια χαρισματική ύπαρξη; Οφείλει να μην ακολουθεί τους κυρίαρχους ηθικούς κώδικες ή τα δεσπόζοντα πολιτιστικά πρότυπα; Στοχεύει με τη δράση του να αμφισβητήσει τους καθιερωμένους πολιτισμικούς ή πολιτιστικούς σταθερότυπους (patterns), να αναδείξει τις αντιφάσεις και τα αδιέξοδα τους, να φανερώσει την αδυναμία τους να προσεγγίσουν την πραγματικότητα με ελάχιστη έστω συνέπεια;

Αυτά είναι μερικά ερωτήματα που ανακύπτουν μόλις τεθεί το θέμα της δέσμευσης του καλλιτέχνη. Η δέσμευση γίνεται συχνά αντιληπτή ως ένα σύνολο προτεραιοτήτων και εξαιρέσεων που προκύπτουν από τις απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα.

Ξεκινώντας από την παραδοχή ότι η τρέχουσα περίοδος χαρακτηρίζεται από μια διάχυτη κρισιολογία (βλ. επίσης την ιστοσελίδα www.crisiology.org), η δέσμευσή μου είναι σαφώς επηρεασμένη από την περιρρέουσα κοινωνικο-πολιτιστική κατάσταση. Με την υπόθεση ότι οι ανθρώπινες δράσεις και δραστηριότητες αποτελούν την πηγή παγκόσμιας πολιτισμικής υποβάθμισης και ότι είναι υπεύθυνες για την εποχή αβεβαιότητας και καταστροφής των σημείων αναφοράς (όπως είναι πχ. η εξαφάνιση γλωσσών και πολιτισμών) που διανύουμε, οι καλλιτεχνικές μου αναζητήσεις εστιάζουν σε αυτή τη θεμελιώδη «κρίση» και όχι μόνο στη λεγόμενη οικονομική «κρίση».

Μπροστά στην απειλή δραματικών αλλαγών στην οικονομία, μπροστά στην καταστροφή των ανθρώπινων σχέσεων και τις υπερβολές της ολιγαρχικής εξουσίας, ορισμένοι μπαίνουν στον πειρασμό να καταφύγουν στη νοσταλγία ενός εξιδανικευμένου παρελθόντος ή σε μια μεσσιανική λύση για όλα τα προβλήματα, είτε αυτά είναι πραγματικά, είτε φανταστικά.

Στον αντίποδα, η ποιητική και καλλιτεχνική μου προσέγγιση εξερευνά τα όρια, μέσα από τα όρια και πέρα από τα όρια, για να χρησιμοποιήσω μια έκφραση του Λεβί-Στρος. Πιο συγκεκριμένα με ενδιαφέρουν η έκρηξη της στιγμής, ο εορτασμός του «εδώ και τώρα» και η επιβεβαίωση μιας αδιαπραγμάτευτης παρουσίας, μέσα από την πολύπλευρη ανταλλαγή ενέργειας με τον αναγνώστη, τον θεατή, τον συμμετέχοντα στις επιτελεστικές δράσεις μου.

Με άλλα λόγια, ακολουθώ μια «μυστικιστική-κοσμική» προσέγγιση, μένω πιστός στην αναγνώριση των ανθρώπινων παθών και την «απλοϊκή» εμπιστοσύνη στη φαντασία και την ευρηματικότητα. Πραγματοποιώ καλλιτεχνικές δράσεις που εκκινούν από τον διάλογο ανάμεσα στην ποίηση και σε άλλα καλλιτεχνικά μέσα, με τη βοήθεια ποικίλων διαδικασιών και τεχνικών, στο όνομα της επιτελεστικότητας, της διεπιστημονικότητας και των διαμέσων.

Έχοντας ως πρωταρχική ελπίδα και στόχο να συγκροτήσω μέσα από το έργο μου ένα πλούσιο και γόνιμο σύμπαν όπου διάφορες ομάδες ανθρώπων θα μπορούν να ανακαλύψουν νέες μορφές σχέσεων, να εφεύρουν νέα παραδείγματα. Ένα σύμπαν σημασιών που θα μπορεί να εφοδιάσει τη λογική και τη γνώση, και να αποτελέσει έτσι την απαρχή τελετουργιών και διεργασιών παραγωγής νοήματος.

Σύμφωνα μ’ αυτές τις συντεταγμένες, η καλλιτεχνική μου δέσμευση για μια εγκάρσια ηθική οδηγεί σ’ ένα έργο που στοχεύει στο καθολικό, μ’ όλες τις υποσχέσεις και τις αυταπάτες του τελευταίου.

απολογισμός

η προσφορά μου;

γιατί να το κρύβω;

σε ό,τι μου ζητήθηκε
δείλιασα.*

Δημοσθένης Αγραφιώτης
Ποιητής, καλλιτέχνης διαμέσων(intermedia).
Ισομορφισμοί.

Το παρόν δοκίμιο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό AREA #32-33, Άνοιξη-Καλοκαίρι-Φθινόπωρο 2017
Διαβάστε το δείγμα (PDF).